Kada pomenemo reciklažu, jedna od prvih asocijacija koja nam padne na pamet je svakako reciklaža papira zatim, PET ambalaže, stakla, plastike i limenki. Dakle, to su sirovine koje svakodnevno koristimo u domaćinstvu i koje su nam svima dobro poznate. Malo kome bi prva asocijacija bila reciklaža građevinskih objekata, tačnije građevinskog materijala.

U poslednje vreme, svedoci smo suočavanja sa sve većim problemom zagađenosti vode, vazduha i zemljišta. Ovaj problem nastao je i sa sve većim porastom količine otpadnog materijala koji se nekontrolisano gomila. Porast broja stanovnika, razvoj industrije, proizvodnje i potrošnje sirovina, doveli su do velike količine otpadnog materijala koji u ekološkom smislu dovodi do zagađenja životne sredine.

Građevinska industrija, kao jedna od vodećih potrošača sirovina, vremenom je postala i sve veći izvor zagađenja.

Sortiranje komunalnog otpada prvi korak ka reciklaži 

Popularizacija i širenje svesti o očuvanju životne sredine, kao i isplativost u ekonomskom smislu, krajem prošlog veka uticali su na to da se iskorišćeni građevinski materijal više ne posmatra kao otpad ili šut koji je potrebno transportovati do deponije, već kao značajna sirovina u održivom razvoju i zelenoj gradnji. U razvijenim zemljama širom sveta, investitori i izvođači radova su počeli da uviđaju ekonomske faktore koji su uticali na troškove izgradnje.

To je direktno bilo u vezi sa činjenicom da se građevinski otpad odnosio na deponije koje su zbog svoje pozicije na periferiji uvek bile prilično daleko od gradilišta. Poskupljenje goriva uslovilo je i porast cene transporta pojedinih materijala, te je ekonomska neisplativost postajala sve dominantnija. Sve navedeno dovelo je do rasta zelene gradnje i pojave novih zakona i propisa koji su građevinski otpad pretvorile u reciklirajući materijal i pružili podsticaj u sferi reciklažne industrije koja je već bila u zamahu.

Cilj ovih mera je da se građevinski otpad zadrži izvan deponija, a istovremeno da se smanje troškovi izgradnje. U razvijenim zemljama Evrope, poput Holandije i Danske, uspeva da se reciklira čak i do 90% ukupnog građevinskog otpada.

Deponovanje građevinskog otpada

Do skoro je životni ciklus objekata bio jednosmernog toka. Materijal koji se koristio za izgradnju građevina, nakon životnog veka objekta koji se završava uklanjanajem tj. rušenjem, se u najvećoj meri odlagao na deponije. Međutim, u današnje vreme socijalni, ekološki i ekonomski faktori zahtevaju da se životni ciklus objekta posmatra kao deo kružnog toka, tj. cirkularne ekonomije. Cilj je da se drastično smanje količine građevinskog otpada, a to je moguće postići ponovnim korišćenjem i reciklažom.

Građevinski otpad nastaje usled izgradnje novih objekata, adaptacije i održavanja postojećih objekata i prilikom rušenja dotrajalih, starih objekata. U najzastupljeniji građevinski otpad spadaju materijali koji se najviše eksploatišu prilikom gradnje, a to su: beton, asfalt, drvo, opeka, crep, keramika, čelik, aluminijum, gvožđe, bakar, gips, staklo i drugi. Ponovna upotreba materijala je mnogo povoljnije rešenje od reciklaže jer pored toga što štedi resurse i sirovine, uštede se stvaraju i na polju ekonomije, u smislu cene materijala, transporta i mehanizacije.

Rušenje objekta i stvaranje građevinskog otpada

Međutim, većina otpada pogodnija je za reciklažu tj. stvaranje sekundarnih sirovina. Na primer, dotrajala drvena građa je pogodna za ogrev i malč; usitnjeni beton se može iskoristiti kao osnovni sloj za izgradnju prilaza i pešačkih staza; drobljeni asfalt se može pomešati sa novim i ponovo koristit za asfaltiranje; čelik, aluminijum i bakar se mogu topiti i ponovo preraditi za nove proizvode od metala.

Životni ciklus građevinskog materijala (objekta) – kružni tok

Ovo su samo mali, banalizovani primeri reciklaže otpadnog građevinskog materijala, ali dovoljno veliki da savremenom čoveku otvore nove vidike okrećući se ka principima zelene gradnje u cilju očuvanja životne sredine. Potrebno je uložiti malo više vremena i brige prilikom sortiranja otpada radi ponovne upotrebe i reciklaže, ali ekonomska isplativost i smanjenje zagađenja je vredno svakog truda i vremena.

Pristup zelene gradnje ne treba isključivo posmatrati na globalnom nivou, tačnije na nivou velikih kompanija, već na nivou pojedinca, tako da svako ko gradi, uklanja ili održava objekat treba da vodi računa o tome da otpad bude odgovarajuće tretiran i da se pri izgradnji što više koriste materijali koji se mogu reciklirati.

Autor teksta:  Jelena Nikoletić  mast.inž.arh.

Urednik bloga: Nataša Komljenović  dipl.inž.arh.