Objediniti prostor sa prirodom jedan je od najvećih izazova sa kojim su se arhitekte oduvek sretale. U sadašnjem trenutku kada se srećemo sa izazovima savremenog življenja, objediniti prostor sa prirodom podrazumeva mnogo širi kontekst (zaštita životne sredine, ekologija, energetska efikasnost, zdravlje korisnika prostora).
Potrebno je projektovanju i građenju objekata prisupiti na inovativan način, sačuvati duh mesta i prirodni ambijent. Zatim ako je moguće izvršiti što manji uticaj na postojeće okruženje, a budući objekat uklopiti u postojeće neposredno okruženje ili pejzaž.
„ Čovek opaža spoljnu organizaciju prostora bez obzira na složenost masa, dok u unutrašnjoj organizaciji postaje njen deo, obuhvaćen delovima sklopa. Pripadanje unutrašnjoj organizaciji čovek ostvaruje svojim kretanjem…jedan prostor na taj način postaje više prostor. Unutrašnja organizovana sredina, koja čoveka obuhvata formira se ograđivanjem. Ovo izdvajanje iz prirodne sredine, iz nužnosti da se štiti ali i mogućnosti da ima pristupačne veze sa njom, znači istovremeno i objedinjavanje sa prirodom“ Citat iz knjige „Uvod u arhitektonsku analizu“ autora Branislava Milenkovića
Potreba da se zaštitimo od spoljnog okruženja, a ujedno i da imamo pristupačne veze sa spoljnim okruženjem u savremenom urbanom okruženju postaju dve suprotstavljene potrebe, koje sve češće skliznu ka konfliktnim situacijama – uzurpacije zelenih površina i degradaciji javnog prostora.
Zašto je momenat objedinjenja sa prirodom/neposrednim okruženjem postao tako težak zadatak u kreiranju savremenog urbanog okruženja?
Investitorski trend gradnje koji ima za cilj što više izgrađenih prodajnih kvadrata, poslednje tri decenije, ne mari previše za neposredno okruženje. Uzurpacija zelenih površina, nedovoljno parking prostora, uzurpacija pešačkih staza su samo deo problema na mikro planu. Dok u širem kontekstu grada, rezultat je zagađenje vazduha, prekomerna buka, urbani haos i degradacija kvaliteta života.
Svemu navedenom pogoduje potražnja tržišta i sve veća gravitacija stanovništva ka gradskim urbanim sredinama. Rubna gradska područja brže poprimaju karakter urbanog, poljoprivredno zemljište nepovratno prelazi u građevinsko zemljište bez jasnog plana za razvoj i povezivanjem sa neposrednim okruženjem.
Kvalitetno neposredno okruženje
Svi navedeni uzroci i posledice poslednjih godina donose sve veće nezadovoljstvo stanovnika u urbanim sredinama. Sve su učestalija istupanja/protivljenja i inicijative protiv uzupracije zelenih površina (i drugih slobodnih javnih površina u gradskim sredinama) od strane investitorskog urbanizma. Iako zakonski imamo mogućnost javnih rasprava, često su postupci skraćeni, nedovoljno dostupni zainteresovanoj javnosti. Odluke se donose na prečac, a posledica nagomilavanje nezadovoljstva i nepovratno urušavanje kvaliteta javnih gradskih površina.
Kako pristupiti rešavanju ovih složenih procesa?
Kako uključiti stanovništvo u razvoj neposrednog okruženja?
Da li je potrebno čuti stručnjake iz drugih srodnih zanimanja?
Neke odgovore možete saznati iz jednog od naših prehodnih tekstova…
„ Potrebne su nove metode i interakcije između kreativne reciklaže i nove proizvodnje da bismo bili u mogućnosti da ostvarimo prelazak na održivije zgrade i urbane pejsaže. Dizajn našeg životnog okruženja potrebno je da se odvija u transdisciplinarnim procesima (istraživačke strategije koje prelaze mnoge disciplinarne granice kako bi se stvorio humaistički pristup), gde svi akteri u društvu imaju priliku da svojim znanjem i iskustvom pomognu lokalnom i globalnom radu na održivosti.“
Citat iz teksta … https://arhingreen.rs/urbani-dizajn-urbana-pozornica/
Iz svega navedenog jasno nam je da je potrebno da gradnji u urbanim sredinama pristupamo odgovornije, kako bi generacije koje dolaze lakše mogle da se izbore sa ekološkim problemima. Građevinarstvo je trenutno jedan od najvećih zagađivača prirode i zato je važno da sve više insistiramo na konceptu održive zelene gradnje kako bi se negativan uticaj sveo na minimum.
Zelena gradnja obezbeđuje redukciju potrošnje energije u svim fazama životnog veka zgrade – od ideje i realizacije, do krajnje esksploatacije. Energetski resursi su sve nedostupniji i skuplji, a zelenom gradnjom se postiže njihovo racionalnije i efikasnije korišćenje. Istovremeno su građevine nastale zelenom gradnjom jeftinije za održavanje i prijatnije za život. Uz rastuće cene energije i potrošnju neobnovljivih izvora, domovi koji su energetski efikasni sve više dobijaju na ceni.
Kada je reč o većoj udobnosti stanovanja koja se postiže zelenom gradnjom, optimalno osvetljen i osunčan dom sa stabilnom unutrašnjom temperaturom upotpuniće osećaj da je objedinjen sa prirodnim neposrednim okruženjem.
Autor teksta i urednik bloga: Nataša Komljenović dipl.inž.arh.
